Toby (5) staat op school bekend als een vrolijk en heel rustig jongetje. Toch valt iets op: te vaak zit er weer een nieuwe blauwe plek op zijn armen of benen.
“Het is niets, hij is van de trap gevallen”
Jaarlijks zijn er naar schatting 100.000 kinderen slachtoffer van huiselijk geweld. Kindermishandeling gaat over structurele onveiligheid waarbij de situatie bedreigend of gewelddadig is voor kinderen. Minstens 3 procent van alle kinderen heeft ermee te maken. Hoe langer kindermishandeling duurt, hoe moeilijker het is voor kinderen om zich evenwichtig te ontwikkelen.
Via een bezorgde ouder van een klasgenootje komt er een melding over Toby terecht bij Veilig Thuis. Een telefoontje. Geen grote actie, geen sirene. Gewoon een ouder die zegt: “Ik maak me zorgen.” En dat maakt het verschil.
Veilig thuis medewerker Miriam komt op bezoek. Samen met de vertrouwensarts. Deze houdt rechtstreeks contact met de huisarts. Het huis is vies. Ze wil met Toby in gesprek maar de ouders zijn erbij.
Hoe een gesprek nu het verschil maakt. Het NICHD-interview uitgelicht
De medewerkers van de expertiseteams kindermishandeling en gedragswetenschappers zijn inmiddels geschoold in de NICHD-methode. Dat betekent dat in iedere regio kinderen op dezelfde zorgvuldige manier gesproken worden. Zo wordt de emotionele belasting voor het kind verminderd en blijft de zaak juridisch sterk. Het protocol is wetenschappelijk onderbouwd en ontworpen om spontane, onverstoorde verklaringen van het kind te bevorderen. De interviewer gebruikt open, niet-sturende vragen, waardoor de kans kleiner is dat het kind iets zegt om de volwassene te plezieren of om suggesties over te nemen. Het protocol is internationaal erkend, NICD-verklaringen zijn daardoor beter verdedigbaar in juridische procedures.
OM: “Het is een investering in je eigen professionaliteit en vakmanschap. We hebben geleerd elkaars taal te spreken. En in dit geval zelfs dezelfde methode. Zo staat de veiligheid van het kind centraal én kunnen we juridisch doorpakken.”
Michelle van Veilig Thuis vertelt: “Er is een tijd geweest dat goedbedoelde hulpverleners de zaak onbedoeld stuk maakten. Een mishandeld of misbruikt kind werd vroeg in de zaak meteen bevraagd. Met zorg en empathie, maar niet altijd met de juiste methodiek. Het gevolg: het kind was ’al gehoord’. Dat maakt de verklaring en een eventueel vervolggesprek juridisch onbruikbaar.”
OM: “We hoeven dan geen bewijs meer te vragen. Al het strafrechtelijke bewijs is weg. Het kind is betrouwbaar, maar ik kan het in juridische zin niet gebruiken. Dat is dan frustrerend, want dan heb ik dus geen zaak.”
Veilig thuis medewerker Miriam verlaat een stuk wijzer de woning en neemt plaats in haar auto.
Vanuit de auto betrekt Miriam direct de Raad van de Kinderbescherming en de Politie bij deze zaak, volgens de kernactiviteit Samenwerking bij Strafbare Kindermishandeling vanuit Veiligheid Voorop.
Er moet met spoed een risico-taxatie worden uitgevoerd om vanuit daar te kijken of er een toezichtstelling of machtiging uithuisplaatsing kan worden gedaan. Doordat Miriam haar samenwerking met de collega’s van de Raad van de Kinderbescherming zo stevig is geworden de afgelopen maanden, weet ze precies hoe ze haar overwegingen moet beargumenteren. Beide partijen zijn bereid om de zaak goed af te stemmen en verantwoordelijkheid te nemen.
Er zit bovendien een overlap van wettelijke taken bij deze organisaties. Op basis van het NICHD-interview en de bevindingen in de woning kan Miriam Politie en Justitie betrekken bij de zaak en haar vermoedens delen.
Binnen 15 minuten staat de politie voor het huis van Toby.
Bij binnenkomst heeft de Politie al een conceptaangifte in handen. De Officier van Justitie blijft betrokken. Veilig Thuis stapt weer binnen en zorgt voor Toby. Op de achtergrond werken collega’s aan een veiligheidsplan. Ze hebben allemaal hetzelfde doel: zorgen dat Toby weer kind kan zijn.
“Gespecialiseerde professionals verstevigen elkaar in de samenwerking. En dat levert winst op. Je ziet dat als je goed samenwerkt de kans groter is dat wat beste is voor het gezin sneller tot stand komt. De stereotype situatie dat organisaties na elkaar in een gezin hetzelfde komen vragen en dan moeten gaan afstemmen – dat moet je voorkomen” – Jeroen Bos – adviseur Landelijk Netwerk Zorg Straf
Toby wordt 6. Thuis en bij zijn ouders.
Het verhaal was totaal anders afgelopen zonder de methodiek Veiligheid Voorop. De getuigenis was dan onbruikbaar geweest voor het OM. De raad van de Kinderbescherming had geen onderzoek kunnen doen. En Toby had misschien zijn zesde verjaardag niet thuis gevierd. Door de korte doorlooptijd werden de juiste interventies direct op elkaar afgestemd. Binnen 15 minuten is er geschakeld met de netwerkpartners waardoor meerdere acties van verschillende partners vinden tegelijkertijd konden plaatsvinden in plaats van achter elkaar.
Hoewel de ouders zich coöperatief opstelden, bleek er sprake te zijn van zware mishandeling en psychiatrische problematiek bij de vader. Door het consultatiebureau was er al vaker verwezen naar de huisarts. Door de snelle infodeling tussen de vertrouwensarts en de huisarts kan er eerder en beter medisch relevante informatie worden gedeeld. De vertrouwensarts heeft een cruciale rol bij casuïstiek waarin sprake is van geconstateerd letsel en vervult een centrale functie binnen Toby volgt nu intensieve behandeling en staat onder toezicht van de reclassering. De moeder krijgt ambulante ondersteuning en opvoedcoaching. Samen werken ze met het lokale wijkteam aan een stabiele thuissituatie, waarbij Veilig Thuis wekelijks meekijkt en de veiligheid bewaakt.
Toby zelf krijgt begeleiding op school en thuis. Hij leert langzaam dat volwassen stemmen niet altijd boos hoeven te klinken.
Veilig Thuis
“Dit is een aanpak die leidt tot maatschappelijk resultaat. Bij de start van Veilig Thuis, tien jaar geleden, werd al snel duidelijk dat de brede aanpak – van 0 tot 100 jaar, gericht op zowel kinderen als volwassenen en op uiteenlopende vormen van geweld – geen eenvoudige opgave was. Deze complexe taak kunnen we niet alleen uitvoeren: de samenwerking met de politie en het Openbaar Ministerie is daarbij onmisbaar.
We zien het verschil: bij kindermishandeling en seksueel geweld leidt deze gezamenlijke aanpak tot betere resultaten. Het redt levens. En dat voelt fantastisch.”