De zon is nog maar net op als Rafael (14) op een koude stoeptegel zit voor zijn flat.
Zijn capuchon diep over zijn gezicht. De geur van hasj hangt in de lucht.
De nacht ervoor was er weer ruzie thuis, net als elke andere dag.
Een wijkagent die zijn ronde maakt, herkent de jongen van eerdere meldingen.
Hij vraagt hoe het gaat. Rafael haalt zijn schouders op. “Gewoon even weg van thuis.” Toch voelt de agent dat er meer speelt. Hij besluit een te doen bij Veilig Thuis.
Binnen een paar uur gaat de melding door naar het ZSM-overleg . De tafel waar politie, Openbaar Ministerie, reclassering, Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis samen beslissen wat er moet gebeuren.
ZSM staat voor Zorgvuldig, Snel en Maatwerk, een kernactiviteit binnen het Landelijk Netwerk Zorg Straf. Binnen een dag worden besluiten genomen: straf, zorg of een combinatie. Zo wordt kostbare tijd niet verspild.
De situatie is te instabiel en te onveilig voor moeder en kind. Rafael moet vandaag nog weg, naar een plek waar hij kan ademen.
Jeroen: “Om mij in te lezen in Veilig Thuis las ik veel inspectierapporten. Die verschijnen alleen wanneer het echt misgaat. Bijvoorbeeld: een stalking die eindigt in een moord. De conclusie was telkens dat organisaties in aanloop naar de tragedie te veel langs elkaar heen werkten, zonder regie of informatie-uitwisseling.
De officier van justitie krijgt het dossier voor zich. Vader staat bekend om eerdere geweldsincidenten. Rafael had op school al eens verteld dat zijn vader “doordraait” als hij boos wordt, en dat hij dan probeert zijn moeder te beschermen.
Veilig Thuis beoordeelt de acute veiligheid: thuissituatie te risicovol en binnen het uur volgen twee interventies:
1. Tijdelijk huisverbod voor de vader,
2. Veiligheidsplan voor moeder en zoon: over contact, school en opvang.
Wil je meer weten over de interventies van Veiligheid Voorop? Kijk hier.
Die middag wordt Rafael met een maatschappelijk werker naar huis begeleid om wat spullen op te halen. Zijn moeder probeert rustig te blijven terwijl ze zijn kleren in een koffer stopt.
“Het is maar voor even,” zegt ze zacht.
Rafael knikt, al voelt hij dat het langer zal duren.
Nog diezelfde dag schuiven alle betrokkenen aan bij het tweede ZSM-overleg. Reclassering bespreekt een traject voor agressieregulatie. De Raad voor de Kinderbescherming adviseert een tijdelijke plaatsing bij een pleeggezin , zodat Rafael in zijn vertrouwde omgeving naar school kan blijven gaan.
“Veiligheid Voorop is de basis voor al het werk als het over huiselijk geweld gaat,” zegt het Openbaar Ministerie. “Je kunt geweld niet stoppen in je eentje, maar wel als we samen met alle partijen de juiste stappen zetten.”
Rafael wordt die avond opgehaald door een pleegvader die hij al kent van voetbal. Een veilige plek, vertrouwd, dichtbij zijn school en voetbalclub.
Een week later.
Rafael fietst weer naar school, nog wat onwennig, maar met frisse moed.Zijn mentor vangt hem op met een glimlach.
“Goed dat je er bent, Raf.”
Op de achtergrond blijven de professionals elkaar spreken. School, pleegzorg, reclassering, Veilig Thuis en de politie delen informatie en evalueren.
“Vanaf het moment dat het op tafel ligt, ga je allemaal aan,” vertelt Veilig Thuis. “Je voelt de zaak, maar ook de focus. Er is geen tijd te verliezen. Doordat iedereen tegelijk meekijkt, kun je meteen schakelen: wat weten we, wat is nodig, wat doen we nu? Dat voorkomt fouten en geeft rust, zowel voor professionals als voor het gezin.”
De rust keert langzaam terug in het gezin. Moeder krijgt begeleiding, vader werkt aan zijn gedrag.
Het is zaterdagochtend. Het veld glanst van de dauw, moeders praten langs de lijn.
Rafael rent over het gras in zijn groene tenue. Hij maakt een kapbeweging, haalt uit…. Doelpunt!
Langs de lijn staan zijn moeder en zijn pleegvader naast elkaar. Ze juichen tegelijk. Heel even lijkt alles weer normaal.
Na de wedstrijd drinken ze warme chocolademelk uit kartonnen bekers. Rafaels moeder kijkt hem aan. “Hoe ging het?”
“Goed,” zegt hij met een glimlach, “we hebben gewonnen.” Even blijft het stil. Dan voegt hij zachter toe: “Met mij gaat het ook goed, mama.”
Zijn moeder krijgt nog steeds ondersteuning van Veilig Thuis, zijn vader werkt met de reclassering aan agressieregulatie en ZSM volgt de afspraken rond het veiligheidsplan. De keten blijft in verbinding, ook nu het beter gaat.
“Als je niet op die manier hebt gewerkt en de patronen zijn niet bij elkaar gekomen, dan slaap je niet lekker als er iets fout is gegaan,” zegt Veilig Thuis. “Want je weet dat je het had kunnen voorkomen.”
“Alleen met strafrecht los je het niet op, maar alleen met zorg ook niet,” vult het Openbaar Ministerie aan. “Samen red je levens. Terug naar het oude systeem is geen optie, dit is de enige manier waarop je goed werk kunt leveren voor de mensen.”
“Door deze manier van samenwerken leer je elkaar echt kennen,” zegt de Raad voor de Kinderbescherming. “De afstemming is beter, de aanpak systemischer. Je werkt niet meer naast elkaar, maar met elkaar.”
Rafael pakt zijn tas en kijkt even naar zijn moeder en pleegvader. Ze lopen samen naar de kantine om nog even met het team de winst te vieren.
